Verpakkingen spelen een essentiële rol bij de traceerbaarheid van producten. Deze wordt opgelegd door regelgeving en/of specifieke normen en neemt de vorm aan van verschillende aanduidingen direct op de verpakking. Op basis van een rapport van de Nationale Verpakkingsraad worden in dit artikel twee vragen beantwoord: wat is deze informatie en voor wie is deze bedoeld?
Verpakking als ondersteuning voor producttraceerbaarheid
Het is aanwezig in de hele keten, of een deel ervan, van productie tot consumptie. De verpakking is logischerwijs het medium bij uitstek voor alle informatie met betrekking tot de traceerbaarheid van producten.
De reglementeringen en normen met betrekking tot de traceerbaarheidsverplichtingen voorzien specifieke kenmerken per productfamilie: voeding, geneesmiddelen, speelgoed, enz. Verpakkingen moeten dus kunnen evolueren op het vlak van de informatie die ze dragen. Afhankelijk van het doel en de mate van intrinsieke veiligheid kan deze informatie van verschillende types zijn:
- zichtbaar ;
- gecodeerd of onzichtbaar ;
- chemisch.
De drie markeringen van traceerbaarheid op verpakkingen
De aanduidingen op verpakkingen hebben niet allemaal hetzelfde doel. Terwijl sommige bedoeld zijn voor de gebruiker, hebben andere een hoog veiligheidsniveau. De laatste hebben meer een logistieke en economische rol.
1/ Zichtbare informatie op verpakking
Zichtbare markeringen hebben twee hoofddoelen: de consument informeren en namaak voorkomen. Om dit te bereiken worden drie technologieën gebruikt. Ten eerste maakt serialisatie het mogelijk om het product te identificeren door middel van een uniek nummer. Ten tweede is het hologram een zelfklevend etiket dat vooral wordt gebruikt voor luxe- en farmaceutische producten en alcohol. Tot slot is het watermerk een afdruk die tijdens de fabricage in het papier wordt geïntegreerd. Het watermerk biedt veiligheidsgaranties voor de officiële herkomst van het product dat het draagt.
2/ Verpakking en gecodeerde of onzichtbare markeringen
E
Iedereen kent het. De bekendste gecodeerde markering is de streepjescode. Deze heeft één of twee dimensies, maar het doel is verschillend. De eendimensionale barcode kan worden gelezen met een optische scanner. Het bevat onder andere informatie over de herkomst van het artikel en de aard ervan. De barcode wordt ook gebruikt door winkeliers om de verkoopprijs te bepalen die bij de kassa wordt weergegeven.
De tweedimensionale streepjescode, beter bekend als een “QR-code” (Quick Response Code), is bedoeld om de gebruiker te verwijzen naar een bron met aanvullende informatie. Over het algemeen is het een directe toegangsdeur tot een website. De code is meestal leesbaar met een smartphone.
Het derde type gecodeerde tag dat wordt gebruikt, is onzichtbaar. Dit is de RFID-tag, wat staat voor Radio Frequency IDentification. Zoals de naam al doet vermoeden, is het een elektronisch circuit dat informatie naar een compatibele terminal kan sturen. Het kan verschillende vormen aannemen: kaart, label, token, enz. Dankzij RFID-technologie kan veel informatie automatisch worden gelezen tijdens de opslag, logistiek en verkoop. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om de herkomst van het product te kennen of de tijd die nodig was om elke fase van de productie tot de verkoop te doorlopen.
3/ Expert markers op verpakking
Deze technologie is zonder twijfel de meest geavanceerde en is gebaseerd op het principe van chemische markering. Ze zijn volledig onzichtbaar omdat ze rechtstreeks in het materiaal zijn geïntegreerd en vereisen het gebruik van specifieke hulpmiddelen om ze te kunnen ontcijferen. Het belangrijkste voordeel is dat ze niet degraderen en gedurende de hele levenscyclus van het product leesbaar zijn.
De uitdagingen van verpakking bij traceerbaarheid
Verpakking, ondersteund door de verschillende markeringstechnieken, maakt het mogelijk om vier uitdagingen op het gebied van traceerbaarheid aan te gaan:
- gezondheid en veiligheid van de consument
- recycling en einde van de levensduur van de verpakking
- informatie en communicatie voor de verschillende belanghebbenden
- gebruik en diensten tijdens het hele proces van productie tot consumptie.
Traceerbaarheid voor de gezondheid en veiligheid van de consument
De informatie op de verpakking kan specifieke waarschuwingen bevatten om de fysieke integriteit te behouden. Ze kunnen de gebruiker ook informeren over de aard van de gebruikte materialen. De eerste regel is van plastic: een code en een afkorting in een driehoek geven het gebruikte type materiaal aan. Polypropyleen wordt bijvoorbeeld gekenmerkt door de letters PP in combinatie met het cijfer 5.
Recycling en beheer van het einde van de levensduur van de verpakking
Weten van welk type materiaal de verpakking is gemaakt, kan helpen bij de voorbereiding op het einde van de levensduur. Als het recyclebaar is, kan dit worden aangegeven. Als er speciale voorzorgsmaatregelen moeten worden genomen, kan de informatie op het etiket ook helpen daarop te anticiperen.
Traceerbaarheid van verpakkingen voor informatie en communicatie
Wat is er natuurlijker dan verpakkingen te gebruiken om boodschappen over te brengen?
Van productie tot einde van de levensduur, via de consumptiefase, is dit medium ideaal om elke actor te informeren met specifieke informatie.
Een winkelier kan zo zeker zijn van de oorsprong van het product dat hij op het punt staat te verkopen, terwijl de eindconsument bijvoorbeeld de vervaldatum kan achterhalen. Elke stap in de toeleveringsketen, van het productieproces tot de levering aan de winkelier, kan worden getraceerd dankzij de informatie op de verpakking.
Verpakking: de logistieke partner bij uitstek
De verpakking integreert alle gegevens met betrekking tot zijn reis. Het is mogelijk om elk van de stadia die het heeft doorlopen tussen productie en verkoop te kennen. Ook de tijd die in elk van deze fasen is doorgebracht, wordt getraceerd. Ten slotte is bij vernietiging vóór het einde van het proces de kwantificering van het gegenereerde afval toegankelijk dankzij de verschillende markeringen.
Verpakking heeft meer dan één functie en beschermt niet alleen het product. Het geeft ook een betrouwbare en veilige geschiedenis van het product.
Om meer te weten te komen over het afvalbeheerbeleid van Flexico, bezoek de Flexico, een eco-verantwoordelijke speler pagina.
