Plastic is een recyclebaar materiaal dat door de industrie sterk wordt benut vanwege zijn sterkte, duurzaamheid, lichtheid en lage kosten. Het kan vele functies hebben en wordt tegenwoordig veel gebruikt, maar sinds wanneer?
Van het gebruik van natuurlijke elastische materialen tot het eerste polymeer, de geschiedenis van plastic omspant tientallen eeuwen. Ontdek de oorsprong en wie de opeenvolgende uitvinders waren.
Wat is plastic?
Voordat we teruggaan naar de oorsprong van plastic, kijken we eerst naar de definitie van dit wijdverbreide materiaal. Afgeleid van de Latijnse term plasticus, die op zijn beurt afkomstig is van het Oudgriekse plastikós (“met betrekking tot modelleren”), verwijst het woord zoals het vandaag wordt gebruikt naar een polymeer, d.w.z. een assemblage van moleculen die een volledig synthetisch materiaal vormt.
De eigenschappen van de assemblage onderscheiden de soorten plastic die vandaag de dag te vinden zijn, waarvan sommige recyclebaar zijn: polyethyleen (het meest voorkomende, vaak gebruikt voor verpakkingen), polyvinylchloride (bekend als PVC) of polypropyleen (waarvan veel voedselverpakkingen worden gemaakt), om er een paar te noemen.
Maar sommige eigenschappen die aan industriële kunststoffen worden toegeschreven, komen ook voor in materialen van natuurlijke oorsprong, waarvan het gebruik veel verder teruggaat!
Natuurlijke materialen met elastische eigenschappen aan de oorsprong van kunststoffen
De uitvinding van synthetische kunststoffen dateert uit het midden van de 19e eeuw, maar het gebruik van natuurlijke materialen met elastische eigenschappen is veel ouder.
Latex werd al 1600 jaar voor Christus gebruikt in Zuid-Amerika! Dit kneedbare sap van de Castilla elastica boom werd gebruikt om ballen of beeldjes te maken, door middel van een proces van waterafscheiding en stolling.
Dit natuurrubber, dat vooral door de Azteken werd gebruikt, werd in de 15e eeuw ontdekt door de Amerikaanse kolonisten en werd ook gebruikt om flessen, laarzen en andere alledaagse voorwerpen van te maken. Door zijn weerstand en duurzaamheid was het een voor de hand liggende oplossing om de nadelen – zoals breekbaarheid of gewicht – van traditionele materialen zoals hout of metaal te overwinnen.
Het is dan nodig om een sprong van een paar eeuwen te maken om het begin te zien van plastic zoals we dat nu kennen, na tientallen jaren werken met rubber.
Parkesine of celluloid, het ontstaan van plastic
In het midden van de 19e eeuw vond een reeks innovaties plaats die plastic tot leven brachten.
Het veelgebruikte ivoor werd steeds zeldzamer en duurder: het werd noodzakelijk om het te vervangen door een minder duur materiaal. In 1856 werd in het laboratorium van Alexander Parkes, een Britse scheikundige, het eerste plastic gemaakt op basis van salpeterzuur, ethanol en cellulose. Dit innovatieve materiaal kreeg de naam Parkesin, wat tegenwoordig overeenkomt met celluloid.
Deze eerste uitvinding die het mogelijk maakt om de natuurlijke hulpbronnen te sparen, wordt vervolgens geclaimd door de gebroeders Hyatt, Amerikaanse wetenschappers, die op zoek gaan naar een materiaal ter vervanging van ivoor voor de productie van biljartballen. Maar de rechtbanken verklaren Clarkes tot de ware uitvinder.
Van de ontdekking tot de industriële productie van PVC
Een paar jaar na het verschijnen van Parkesin wordt het proces verbeterd om leven te geven aan Galalith, plastic ontworpen uit caseïne, waarvan de productiemethode wordt verbeterd in het begin van de twintigste eeuw.
Tegelijkertijd werd polyvinylchloride (bekend als PVC) bij toeval ontdekt in 1835 door de Fransman Henri Victor Regnault en vervolgens in 1872 door de Duitser Eugen Baumann. Het polymeer verschijnt, gestold, in vinylchloride flessen na blootstelling aan zonlicht. Maar de reproductie van het proces wordt pas enkele decennia later geconsolideerd en de industriële productie ervan start in de jaren 30, onder andere door het bedrijf Union Carbide in 1933.
Bakeliet, de eerste stap in het tijdperk van de plastic industrialisatie
Na de ontdekking van PVC verscheen in 1907 bakeliet, genoemd naar de uitvinder ervan, de Belgische scheikundige Leo Hendrik Baekland. Het werd gemaakt van formaldehyde en fenol (verbindingen uit aardolie) en was het eerste “echte” plastic, 100% synthetisch.
Deze briljante innovatie werd het eerste plastic dat op grote schaal werd geproduceerd, ook al zou de massamarketing van dit revolutionaire materiaal pas na de oorlog plaatsvinden.
Polystyreen, geproduceerd door het Duitse bedrijf I.G. Farben, en nylon, ontwikkeld door Carothers onderzoeksteam, zouden ook snel de meest prominente kunststoffen in de industrie worden.
Hoewel er sindsdien veel synthetische kunststoffen op de markt zijn gebracht, gaat de trend in de richting van een terugkeer naar de natuur, met de uitvinding van biologisch afbreekbare en composteerbare kunststoffen op plantaardige basis.
Ga voor meer informatie over Flexico’s afvalverwerkingsbeleid naar Flexico, een eco-verantwoordelijke speler.
